بلفاریت که به عنوان عفونت پلک چشم نیز شناخته می‌شود، بیماری شایع چشمی است که باعث التهاب حاشیه پلک می‌گردد. علت این عفونت باکتری‌ها، درماتیت سبورئیک، اختلال عملکرد غدد میبومین، آلرژی و انگل است. علائم عفونت پلک نیز شامل قرمزی و تورم، خارش و سوزش، پوسته پوسته شدن و چسبندگی، اشک ریزش، خشکی چشم و… است. در متن مقاله توضیحات بیشتری در خصوص علت و علائم را بیان می‌کنیم و سپس به بیان نحوه تشخیص و روش‌های درمان آن می‌پردازیم.
علل بلفاریت یا عفونت پلک چشم
1. عفونت باکتریایی: عفونت باکتریایی به ویژه باکتری استافیلوکوک، یکی از علل شایع بلفاریت است. باکتری استافیلوکوک به طور طبیعی روی پوست از جمله پلک‌ها وجود دارد. با این حال، زمانی که شرایط رشد آن‌ها مانند بهداشت نامناسب پلک یا کاهش پاسخ ایمنی مهیا باشد، این باکتری‌ها تکثیر شده و باعث التهاب می‌شوند. باکتری‌ها آنزیم‌ها و سمومی تولید می‌کنند که منجر به واکنش التهابی، قرمزی، تورم و احساس ناراحتی در حاشیه پلک می‌شود. بهداشت مناسب پلک و استفاده از کمپرس گرم، می‌تواند به کنترل رشد باکتری و کاهش التهاب کمک کند. در موارد شدید یا مداوم، ممکن است آنتی بیوتیک‌های موضعی برای از بین بردن عفونت باکتریایی تجویز شود.
2. درماتیت سبورئیک: درماتیت سبورئیک یک بیماری شایع پوستی است که با پوست چرب و پوسته پوسته شدن مشخص می‌شود. این بیماری بیشتر بر ناحیه‌هایی از پوست نظیر پوست سر، صورت و سینه که غدد چربی فعال دارند، تاثیر می‌گذارد. هنگامی که درماتیت سبورئیک بر روی پلک‌ها تاثیر می‌گذارد، می‌تواند منجر به بیماری بلفاریت شود. بلفاریت باعث التهاب و قرمزی پلک‌ها می‌شود که با خارش، سوزش و پوسته پوسته شدن همراه است.
3. اختلال عملکرد غدد میبومین: غدد میبومین در پلک‌ها، مسئولیت تولید چربی را به عهده دارند. وقتی این غدد به خوبی کار نکنند، می‌تواند باعث بلفاریت شود.
4. آلرژی: برخی از افراد ممکن است واکنش‌های آلرژیک به مواد آرایشی، محلول‌های لنز تماسی یا آلرژن‌های موجود در هوا داشته باشند که می‌تواند باعث بلفاریت شود.
5. انگل: در موارد نادر، کنه مژه (Demodex) یا آلودگی به شپش می‌تواند باعث بلفاریت شود.
بیشتر بخوانید: درمان عفونت چشم
علائم بلفاریت یا عفونت پلک چشم
1. قرمزی و تورم: پلک‌ها ممکن است قرمز، متورم و پف کرده به نظر برسند.
2. خارش و سوزش: بیماران اغلب دچار خارش، سوزش یا احساس شن در چشم می‌شوند.
3. پوسته پوسته شدن و چسبندگی: پلک‌ها ممکن است پوسته پوسته شوند. (به خصوص پس از بیدار شدن از خواب، به دلیل تجمع چربی و باکتری‌ها)
4. اشک ریزش بیش از حد: برخی از افراد ممکن است افزایش تولید اشک را به عنوان پاسخی به التهاب تجربه کنند.
5. خشکی چشم: اختلال در عملکرد غدد میبومین می‌تواند منجر به تولید ناکافی چربی و در نتیجه خشکی چشم شود.
6. ایجاد مشکل برای مژه: بلفاریت می‌تواند باعث ریزش مژه، جهت‌گیری نادرست یا ایجاد پوسته در اطراف پایه مژه‌ها شود.
بیشتر بخوانید: عفونت چشم
نحوه تشخیص بلفاریت
تشخیص بلفاریت چشمی سخت است زیرا دلایل زمینه‌ای مختلفی می‌توانند در بروز آن نقش داشته باشد. آزمایش خاصی برای تشخیص این عارضه وجود ندارد، اما چشم پزشکان برای تشخیص دقیق به عوامل متعددی تکیه می‌کنند.
1. بررسی سابقه بیماری: چشم پزشک با پرسیدن سوالاتی در مورد علائم، مدت آن و عوامل مرتبط شروع می کند. سابقه پزشکی شما، از جمله وجود هرگونه بیماری یا آلرژی از قبل موجود در چشم نیز در نظر گرفته خواهد شد.
2. معاینه پلک: چشم پزشک پلک‌های شما را از نظر وجود هرگونه علائم التهاب، قرمزی، پوسته پوسته شدن یا تورم بررسی می‌کند. پزشک شدت و توزیع این علائم و همچنین ظاهر کلی حاشیه پلک را ارزیابی خواهد کرد.
3. ترشحات: نمونه‌ای از ترشحات با استفاده از سواب جمع‌آوری و برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه ارسال می شود. در آزمایشگاه، ترکیب ترشحات، از جمله وجود باکتری یا سایر میکروارگانیسم‌ها را تعیین می‌کنند. این به شناسایی نوع باکتری عامل بلفاریت و ارزیابی سطح گسترش آن کمک می‌کند.
بیشتر بخوانید: درمان انحراف چشم
4. تست اشک: تست اشک یک روش تشخیصی است که برای تعیین اینکه آیا خشکی چشم باعث التهاب پلک‌ها شده استفاده می‌گردد. در طول آزمایش، نمونه‌ای از اشک جمع‌آوری و مورد بررسی قرار می‌گیرد تا کمیت و کیفیت اشک اندازه گیری شود. این به ارزیابی پایداری لایه اشک آور و شناسایی هرگونه مشکل اساسی مربوط به تولید یا ترکیب اشک کمک می‌کند.
5. معاینه مژه: بررسی مژه‌ها زیر میکروسکوپ روشی است که برای تشخیص وجود یا عدم وجود کنه‌ها استفاده می شود. این موجودات میکروسکوپی که مایت مژه یا کنه دمودکس نامیده می‌شوند، می‌توانند مژه‌ها را آلوده کرده و منجر به بیماری‌های مختلف پلک گردند. با معاینه مژه‌ها، متخصص می‌تواند علائم آلودگی به کنه را شناسایی کرده و درمان مناسب را تعیین کند.
6. بیوپسی پلک: در موارد نادر تورم شدید یا مداوم پلک، ممکن است پزشک متخصص بیوپسی پلک را تجویز کند. این روش شامل برداشتن نمونه کوچکی از بافت پلک برای بررسی بیشتر است. بیوپسی به تشخیص سرطان پوست یا سایر سلول‌های غیر طبیعی کمک می‌کند و همچنین می‌تواند وجود یا عدم وجود بافت سرطانی یا ملتهب را رد کند.
7. ارزیابی غدد میبومین: ممکن است چشم پزشک عملکرد غدد میبومین را که وظیفه تولید چربی در پلک‌ها را بر عهده دارد، ارزیابی کند. این ارزیابی می‌تواند شامل بررسی دهانه‌های غدد میبومین، ارزیابی کیفیت چربی تولید شده یا استفاده از تکنیک‌هایی مانند میبوگرافی برای تجسم ساختار و یکپارچگی غدد باشد.
روش‌های درمان بلفاریت
رعایت بهداشت پلک، استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها و ضد التهاب‌ها از جمله روش‌های درمان این عفونت هستند.
رعایت بهداشت پلک
مهم‌ترین بخش درمان بلفاریت بهداشت پلک بصورت شستشوی لبه پلک ها با آب گرم و شامپو بچه یا شامپو تهیه شده از روغن درخت چای است که باید هر روز صبح و همیشه انجام شود. قسمت دوم و مهم درمان بلفاریت کمپرس گرم هست که با افزایش جریان خون و روان تر کردن خروج چربی ها از غده های لبه پلک درمان را سریعتر می کند
آنتی‌بیوتیک‌ها
استفاده از آنتی بیوتیک‌ها برای درمان عفونت پلک موثر است. آنتی بیوتیک‌ها را می‌توان به صورت موضعی به شکل پماد یا قطره چشم تجویز کرد. این داروها با هدف قرار دادن مستقیم و از بین بردن باکتری‌های عامل عفونت عمل می‌کنند. با از بین بردن باکتری‌ها، آنتی بیوتیک‌ها به رفع عفونت و کاهش التهاب در پلک کمک می‌کنند. مصرف دوز تجویز شده و مدت زمان درمان آنتی بیوتیکی که توسط متخصص تجویز می‌شود، مهم است. استفاده منظم از آنتی بیوتیک‌ها طبق دستورالعمل می‌تواند به کاهش علائم و جلوگیری از عود بلفاریت باکتریایی کمک کند.
ضد التهاب‌ها
در مواردی که التهاب همراه با بلفاریت شدید یا مداوم باشد، چشم پزشک از داروهای ضدالتهابی مانند قطره‌های چشمی یا کرم‌های استروئیدی را به عنوان بخشی از درمان تجویز می‌کند. استروئیدها فاکتورهای ضد التهابی قوی هستند که به کاهش تورم، قرمزی و ناراحتی در پلک‌ها کمک می‌کنند. آن‌ها با سرکوب و مهار انتشار مواد التهابی عمل می‌کنند. با این حال، استفاده طولانی مدت یا بیش از حد از استروئیدها می‌تواند عوارض جانبی داشته باشد، بنابراین بسیار مهم است که دوز تجویز شده و مدت درمان را طبق دستور متخصص دنبال کنید.
نتیجه‌گیری
عفونت پلک چشم، بیماری شایعی است که منجر به التهاب حاشیه پلک می‌شود. عوامل مختلفی از جمله باکتری‌ها، درماتیت سبورئیک (یک نوع التهاب پوستی)، اختلالات عملکرد غدد میبومین ، آلرژی و انگل‌ها.می‌توانند باعث بروز این عفونت شوند.